Treinen op Texel

Dat op veel Duitse waddeneilanden treintjes rijden of hebben gereden, is wel bij veel wadden- en treinenvrienden bekend. Maar dat op ons eigen Texel ook rails hebben gelegen, lijkt wat in de vergetelheid geraakt. Daarom heb ik wat informatie verzameld over dit fenomeen.

  
Twintig kilometer spoor

De periode waarin dit treinverkeer plaatsvond  - de Tweede Wereldoorlog - was dan ook geen hoogtepunt uit onze geschiedenis, maar daarom niet minder interessant. De duinen van Texel waren onderdeel van de zgn. Atlantikwall, een bijna 3000 kilometer lange verdedigingslinie die de Duitsers aanlegden ter voorkoming van een geallieerde invasie. Daartoe werden ook op Texel bunkers en andere verdedigingswerken gebouwd. Om de grote hoeveelheden bouwmaterialen (beton, palen e.d) aan te voeren liep er een smalspoorlijn vanuit de haven van Oudeschild via het zuiden (via 't Horntje) en vervolgens door duinen tot helemaal naar De Koog, totaal zo'n 20 kilometer!

Kleine stoomlocs
Op dit spoor reden maar liefst zeven stoomlocomotiefjes, van fabrikaat Werkspoor en Orenstein & Koppel, vermoedelijk afkomstig van de Hoogovens. Bij Oudeschild was zelfs een overwegwachter in dienst om het overige verkeer voor de treinen te waarschuwen. Een reis van Oudeschild naar De Koog duurde zo'n twee uur, en dan moest er geen vertraging zijn door ontsporingen of beschieting vanuit vliegtuigen.

Tweede lijntje in het Noorden

Brikettentrein

Er was ook nog een tweede spoorlijntje: vanaf de waddenkust bij de molen van Het Noorden naar Zuid-Eierland. Deze diende ter bevoorrading van het vliegveld. Hier reden een stuk of negen twee-assige stoomlocjes van Orenstein & Koppel. Aan het eindpunt van de lijn bij het vliegveld stond een locomotievenloods. De machinisten en stokers lieten af en toe briketten van de locs vallen, waar de bewoners weer de kachel mee konden stoken.
Beide spoorlijnen zijn gebruikt van 1941 tot september 1944, nu is er vrijwel niets meer van te zien op Texel.
 
Waarom treinen?

Dijkdoorgang

Waarom deden de Duitsers eigenlijk al die moeite om op Texel een spoorwegnet aan te leggen? Dit past in het algemene beeld dat in de Tweede Wereldoorlog een opleving plaatsvond van de toen nog volop in Nederland aanwezige tramlijnen voor personen- en goederenvervoer. Want in de jaren daarvoor kwamen deze door inzet van autobussen en vrachtauto's steeds meer onder druk te staan. Door schaarste aan aardolie en ook door gebrek aan auto's werd het spoor in de oorlog ineens weer interessant. Een stoomlok rijdt immers op zo'n beetje alles wat maar wil branden en is bovendien minder onderhoudsgevoelig dan de toenmalige auto's.

Valse romantiek?
Is het jammer dat dit alles nu weg is? Het lijkt mij wel een mooi gezicht om een stoomtrein door de Texelse duinen te zien rijden. Maar Texel is toch meer een auto-eiland, dus de trein zou alleen voor toeristische doeleinden worden ingezet en geen praktisch nut hebben. En of het voor het milieu en het landschap nou zo'n aanwinst zou zijn? In mijn optie blijft Schiermonnikoog het enige eiland dat uitermate geschikt zou zijn voor een treinverbinding tussen de boot en het dorp.

Bron: www.fortendenhelder.nl